Χασιμότο: τροφές που απαγορεύονται και συμπτώματα

Εισαγωγή
Εισαγωγή

Διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα
Διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα

Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Θυρεοειδίτιδα Hashimoto

Συμπτώματα Hashimoto
Συμπτώματα Hashimoto

Hashimoto και διατροφή
Hashimoto και διατροφή

Hashimoto και τροφές που απαγορεύονται
Hashimoto και τροφές που απαγορεύονται

Εισαγωγή

Ο θυρεοειδής είναι ένας ενδοκρινής αδένας, δίλοβος (έχει 2 πλάγιους λοβούς), που βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα του λαιμού, μπροστά από την τραχεία και το λάρυγγα (κάτω από το μήλο του Αδάμ), ακριβώς κάτω από το δέρμα. Περιέχει περισσότερα αγγεία από τους υπόλοιπους ενδοκρινείς αδένες.

Παράγει/εκκρίνει τις θυρεοειδικές ορμόνες θυροξίνη (Τ4) και τριιωδοθυρονίνη (Τ3), οι οποίες είναι υπεύθυνες για την αύξηση του μεταβολισμού των κυττάρων.

Πιο συγκεκριμένα, οι θυρεοειδικές ορμόνες:

Ρυθμίζουν το μεταβολικό ρυθμό, δηλαδή το ρυθμό με τον οποίο ο οργανισμός χρησιμοποιεί την ενέργεια (τις θερμίδες από τα τρόφιμα που καταναλώνει). Αυτό σημαίνει πως επηρεάζουν την απώλεια ή την αύξηση βάρους. Η θυροξίνη αυξάνει τις οξειδωτικές αντιδράσεις σε όλα τα κύτταρα του σώματος, αυξάνοντας το βασικό μεταβολισμό. Έτσι, όταν η θυροξίνη παράγεται σε αυξημένες ποσότητες, το άτομο είναι αδύνατο, ενώ σε αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή η παραγωγή θυροξίνης είναι ελαττωμένη, το άτομο έχει παραπάνω από το φυσιολογικό βάρος, καθώς οι καύσεις του οργανισμού είναι μειωμένες, με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη αποθήκευση λίπους. Οι αυξημένες καύσεις στον οργανισμό οδηγούν και σε αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος.

Συμβάλλουν στην αποβολή του πλεονάζοντος νερού από τους ιστούς.

Συμμετέχουν στην αύξηση του σώματος κατά τη βρεφική ηλικία και στην ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων στη νεανική ηλικία.

Είναι αναγκαίες για τη φυσιολογική ανάπτυξη του σώματος και τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Επιδρούν στη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων και ενισχύουν την ανάπτυξη των πνευματικών ικανοτήτων.

Ρυθμίζουν τα επίπεδα λιπιδίων του αίματος και κυρίως τη χοληστερίνη.

Συμμετέχουν στον καταβολισμό των πρωτεϊνών και επομένως στην αποβολή των αζωτούχων ουσιών από τα νεφρά.

Ρυθμίζουν την απορροφητική ικανότητα του γαστρεντερικού σωλήνα και ειδικότερα όσον αφορά τη γλυκόζη.

Αυξάνουν την καρδιακή λειτουργία.

Αυξάνουν την ευαισθησία του οργανισμού απέναντι στην αδρεναλίνη.

Αυξάνουν την παραγωγή των γοναδοτρόπων ορμονών.

Αυξάνουν την παραγωγή και την έκκριση του γάλακτος και προκαλούν διόγκωση των μαστών.

Αναστέλλουν την έκκριση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης.

Η παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών ελέγχεται/ρυθμίζεται από τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH), η οποία παράγεται/εκκρίνεται από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης.

Επιπλέον, ο θυρεοειδής αδένας παράγει και μια άλλη ορμόνη, την καλσιτονίνη, η οποία ρυθμίζει το επίπεδο του ασβεστίου στο αίμα, βοηθώντας την εναπόθεσή του στα οστά.

Διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα

Ορισμένες διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα τον κάνουν να είναι υπερδραστήριος και χαρακτηρίζεται από υπερβολική παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, μια κατάσταση που ονομάζεται υπερθυρεοειδισμός ή θυρεοτοξίκωση. Ο υπερθυρεοειδισμός συνήθως προκαλείται συνήθως από ένα αυτοάνοσο νόσημα που ονομάζεται νόσος του Graves (Graves’ disease).

Η υπερλειτουργία του θυρεοειδούς έχει ως αποτέλεσμα διόγκωση του αδένα (βρογχοκήλη), προβολή των οφθαλμικών βολβών προς τα έξω, αυξημένο μεταβολικό ρυθμό και απώλεια βάρους.

Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που επηρεάζουν το θυρεοειδή αδένα είναι ο υποθυρεοειδισμός, μια παθολογική κατάσταση που οφείλεται σε ελαττωμένη έκκριση ή και πλήρη έλλειψη των θυρεοειδικών ορμονών.

Μάθετε περισσότερα για τον υποθυρεοεισμό στο άρθρο με τίτλο: «Υποθυρεοειδισμός: τι είναι, συμπτώματα και διατροφή», πατώντας εδώ.

Θυρεοειδίτιδα Hashimoto

Η θυρεοειδίτιδα είναι μια αυτοάνοση, φλεγμονώδης ή μολυσματική ασθένεια, η οποία μπορεί να χωριστεί σε οξείες, υποξείες και χρόνιες παθήσεις.

Η συνηθέστερη αιτία του υποθυρεοειδισμού είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto (Χασιμότο), το όνομα της οποίας προέκυψε από τον Ιάπωνα χειρουργό Hakaru Hashimoto, που δημοσίευσε για πρώτη φορά την περιγραφή της νόσου, το 1912.

Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto είναι μια χρόνια φλεγμονώδης αυτοάνοση διαταραχή, στην οποία η προοδευτική καταστροφή του θυρεοειδούς αδένα οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Στα πρώτα στάδια, τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού μπορεί να μην είναι αισθητά.

Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες έχουν 4 έως 10 φορές περισσότερες πιθανότητες, συγκριτικά με τους άντρες, να αναπτύξουν τη νόσο Hashimoto.

Συμπτώματα Hashimoto

Τα συμπτώματα της θυρεοειδίτιδας Hashimoto μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και μπορεί να περιλαμβάνουν:

Κόπωση
Νωθρότητα (σωματική και πνευματική – προβλήματα με τη μνήμη και αδυναμία συγκέντρωσης)
Αύξηση σωματικού βάρους
Οίδημα (πρήξιμο) στο λαιμό (από διογκωμένο θυρεοειδή αδένα – βρογχοκήλη), το πρόσωπο και τη γλώσσα
Βραχνάδα στη φωνή
Δυσανεξία στο κρύο
Πόνο στις αρθρώσεις και τους μύες
Μυϊκές κράμπες
Μούδιασμα και μυρμήγκιασμα στο χέρι και τα δάχτυλα (υψηλός κίνδυνος εμφάνισης συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα)
Δυσκοιλιότητα
Ξηρό δέρμα
Ξηρά και αραιά μαλλιά ή τριχόπτωση
Εύθραυστα μαλλιά και νύχια
Μειωμένη εφίδρωση
Βαριά ή ακανόνιστη έμμηνο ρύση
Προβλήματα γονιμότητας
Κατάθλιψη
Μείωση της λίμπιντο
Επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού (βραδυκαρδία)

Hashimoto και διατροφή

Η διατροφή που συστήνεται σε όσους ασθενείς δεν επιθυμούν να περιορίσουν τρόφιμα ή ολόκληρες ομάδες τροφών από το διαιτολόγιό τους, περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά.

Μια τέτοιου είδους διατροφή στοχεύει στην κατανάλωση πολύχρωμων φρούτων και λαχανικών, υγιεινών λιπαρών, πηγών άπαχης πρωτεΐνης και υδατανθράκων με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως:

Πράσινα φυλλώδη λαχανικά π.χ. σπανάκι
Λιπαρά ψάρια π.χ. σαρδέλες
Μια ποικιλία πολύχρωμων λαχανικών π.χ. μπρόκολο, παντζάρια, πιπεριές – πράσινες, κόκκινες, κίτρινες, πορτοκαλί
Φρούτα π.χ. μούρα, μήλα, μπανάνες
Υγιεινά λιπαρά π.χ. αβοκάντο και καρύδια
Άπαχες πηγές πρωτεΐνης π.χ. ψάρια
Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες π.χ. όσπρια

Σε αρκετές μελέτες το ενδιαφέρον φαίνεται να επικεντρώνεται στα αντιφλεγμονώδη τρόφιμα και την επίδρασή τους στην υγεία, γι’ αυτό το λόγο προτείνεται η συμπερίληψή τους στη διατροφή για τη μείωση της φλεγμονής και την αποκατάσταση της ορμονικής ισορροπίας.

Μερικά από τα πιο σημαντικά αντιφλεγμονώδη θρεπτικά συστατικά είναι:

Μαγνήσιο. Διατροφικές πηγές: προϊόντα δημητριακών ολικής άλεσης, πράσινα λαχανικά, κολοκυθόσποροι, όσπρια, ορισμένα λιπαρά ψάρια, ξηροί καρποί, κακάο, γιαούρτι, μαύρη σοκολάτα, αβοκάντο

Φυτικές ίνες. Διατροφικές πηγές: δημητριακά ολικής άλεσης, φασόλια, φακές, αβοκάντο μπρόκολο, μήλο, μούρα, αρακάς, αποξηραμένα φρούτα, ποπκορν

Λιπαρά οξέα. Διατροφικές πηγές: λιπαρά ψάρια, έλαια (π.χ. λινέλαιο, εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο), σπόροι chia, καρύδια, αβοκάντο

Ρεσβερατρόλη. Διατροφικές πηγές: λαχανικά και φρούτα όπως αράπικα φιστίκια, σταφύλια και μούρα

Τζιντζερόλη, σογκαόλη και η παραδόλη. Διατροφική πηγή: τζίντζερ

Ελαϊκό οξύ (ω-9 μονοακόρεστο λιπαρό οξύ). Διατροφικές πηγές: ελαιόλαδο και ιχθυέλαια

ω-3 λιπαρά οξέα. Διατροφικές πηγές: λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, ρέγκα, σαρδέλες κ.ά.), θαλασσινά, ξηροί καρποί και σπόροι (λιναρόσπορος, σπόροι chia και καρύδια), φυτικά έλαια (λινέλαιο, λάδι κανόλα κ.ά.).

Πολυφαινόλες. Διατροφικές πηγές: φυτικά τρόφιμα π.χ. λαχανικά, φρούτα, όσπρια, σιτηρά, ελιές, κακάο, καφές, τσάι, κρασί, μαύρη σοκολάτα

Επίσης, προτείνεται η κατανάλωση κουρκουμά, τζίντζερ και σκόρδου, που είναι μπαχαρικά με αντιφλεγμονώδη δράση.

Ιδιαίτερα, η επαρκής κατανάλωση πρωτεϊνών, φυτικών ινών και ακόρεστων λιπαρών οξέων (κυρίως ω-3) διαδραματίζουν ευεργετικό ρόλο σε ασθενείς με Hashimoto.

Ο σίδηρος και το σελήνιο συμμετέχουν στο σχηματισμό της Τ3 (ενεργός ορμόνη) και της Τ4 (προορμόνη), ενώ το ιώδιο αποτελεί μέρος αυτών των ορμονών και το σελήνιο συμβάλλει στη μετατροπή της Τ4 σε Τ3.

Διατροφικές πηγές ιωδίου: ιωδιούχο αλάτι, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά κότας, ψάρια της θάλασσας και θαλασσινά (π.χ. αστακός, στρείδια, γαρίδες)
Διατροφικές πηγές σιδήρου: κρέας, εντόσθια ζώων, κολοκυθόσποροι, φασόλια σόγιας (edamame), κακάο, πικρή σοκολάτα
Διατροφικές πηγές σεληνίου: καρύδια Βραζιλίας, κρέας, συκώτι, ψάρια, στρείδια, χταπόδι, κολοκυθόσποροι, αστακός

Η μειωμένη πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών, όπως οι βιταμίνες (Α, Β₁, Β₅, Β₆ και C), οι πρωτεΐνες και τα μέταλλα (μαγνήσιο, νάτριο, κάλιο, φώσφορος, χρώμιο), μπορεί επίσης να προκαλέσουν ή να βοηθήσουν στο Hashimoto, κάτι που γίνεται πιο εμφανές όταν ένα ή περισσότερα από αυτά τα θρεπτικά συστατικά είναι σε έλλειψη στον οργανισμό.

Διατροφικές πηγές πρωτεϊνών: μη επεξεργασμένο κρέας, αυγά, ψάρια

Συστήνεται η επαρκής πρόσληψη των βιταμινών Α, C και Ε και των βιταμινών του συμπλέγματος Β, καθώς προσφέρουν διάφορα προστατευτικά οφέλη έναντι των ασθενειών του θυρεοειδούς, όπως:

Αντιοξειδωτικές ιδιότητες: Οι βιταμίνες C και Ε δρουν ως αντιοξειδωτικά, συμβάλλοντας στην προστασία των ιστών του θυρεοειδούς από το οξειδωτικό στρες.
Αντινεοπλασματικές ιδιότητες: Οι βιταμίνες A, D και E έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες, οι οποίες μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου του θυρεοειδούς.
Αντιβρογχοκηλογόνος προστασία: Οι βιταμίνες A, D και E συμβάλλουν προληπτικά στην εμφάνιση βρογχοκήλης, ενδεχομένως ρυθμίζοντας την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών και το μεταβολισμό του ιωδίου.
Διατροφικές πηγές βιταμίνης D: ιχθυέλαια, λιπαρά ψάρια, αυγά

Επίσης, η βιταμίνη Α παίζει ρόλο:

Στη ρύθμιση του άξονα υπόφυσης – θυρεοειδούς, δηλαδή βοηθά στην επικοινωνία και τη ρύθμιση μεταξύ της υπόφυσης (που παράγει TSH) και του θυρεοειδούς αδένα.

Στην πρόσληψη και αξιοποίηση του ιωδίου από το θυρεοειδή αδένα, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών.

Η ινοσιτόλη και ο μεταβολίτης της (η μυο-ινοσιτόλη) έχουν προστατευτική δράση για το θυρεοειδή αδένα.

Ινοσιτόλη (βιταμίνη Β8). Πηγές: εσπεριδοειδή, πεπόνι κανταλούπε, μπανάνες, σταφίδες, τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες
Ψευδάργυρος. Πηγές: δημητριακά ολικής άλεσης, λιναρόσπορος, κολοκυθόσποροι, κεχρί, κρέας, φαγόπυρο

Hashimoto και τροφές που απαγορεύονται

Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δίαιτα που μπορεί να θεραπεύσει τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ωστόσο, ένας επαγγελματίας Διαιτολόγος – Διατροφόλόγος μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία ενός εξατομικευμένου προγράμματος διατροφής, βάσει του ιατρικού και διατροφικού ιστορικού του ατόμου.

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη, τα παρακάτω διατροφικά πρότυπα φαίνεται να βοηθούν κάποιους ανθρώπους με Hashimoto:

Δίαιτα χωρίς γλουτένη

Συχνά, τα αυτοάνοσα νοσήματα του θυρεοειδούς συνοδεύονται από άλλες αυτοάνοσες διαταραχές, όπως η κοιλιοκάκη, το σύνδρομο Sjögren, ο διαβήτης τύπου 1, η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.

Πολλές μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με θυρεοειδίτιδα Hashimoto έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κοιλιοκάκη συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, πριν πάρει την απόφαση κάποιος που έχει διαγνωστεί με Hashimoto να ακολουθήσει τη δίαιτα χωρίς γλουτένη, καλό είναι να εξεταστεί για κοιλιοκάκη.

Η διατροφή χωρίς γλουτένη αποκλείει όλα τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη και σε άλλα σιτηρά (π.χ. βρώμη και προϊόντα αυτής, που έχουν επιμολυνθεί με γλουτένη). Τρόφιμα όπως μακαρόνια, ψωμί, αρτοσκευάσματα, μπύρα, σούπες έτοιμες του εμπορίου και πολλά δημητριακά πρωινού είναι μερικά από τα τρόφιμα που δεν επιτρέπονται στη συγκεκριμένη διατροφή, με εξαίρεση εκείνα στα οποία αναγράφεται «χωρίς γλουτένη» στη συσκευασία τους.

Ένα άτομο που επιλέγει να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη διατροφή θα πρέπει να καταναλώνει κυρίως φυσικές τροφές, οι οποίες δεν περιέχουν γλουτένη, όπως φρούτα και λαχανικά, άπαχα κρέατα, ψάρια και θαλασσινά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και αυγά.

Δίαιτα χωρίς σιτηρά

Η διατροφή αυτή θυμίζει την παραπάνω, με τη διαφορά ότι εδώ αποκλείονται όλα τα σιτηρά, όπως ο αμάρανθος, το τεφ, η κινόα, το κεχρί, η βρώμη και το φαγόπυρο. Οι παραπάνω τροφές αποτελούν σημαντικές πηγές φυτικών ινών και σεληνίου, το οποίο έχει σημαντικό ρόλο σε ασθενείς με Hashimoto.

Δίαιτα χωρίς ζάχαρη

Τα σάκχαρα (σακχαρόζη-σουκρόζη-ζάχαρη, φρουκτόζη, γλυκόζη κ.ά.) φαίνεται πως μεταξύ άλλων αυξάνουν τους δείκτες φλεγμονής. Συνεπώς, επεξεργασμένα τρόφιμα όπως γλυκά, ζαχαρωτά, σοκολάτες, μπισκότα, κέικ, τρόφιμα με προσθήκη σακχάρων, αναψυκτικά κι άλλα σακχαρούχα ροφήματα θα πρέπει να απουσιάζουν από το διαιτολόγιο.

Δίαιτα Paleo

Η Παλαιολιθική ή Δίαιτα των Σπηλαίων βασίζεται στην κατανάλωση τροφών που είναι πλήρεις και μη επεξεργασμένες, δηλαδή προσπαθεί να μιμηθεί κατά κάποιον τρόπο τη διατροφή των ανθρώπων της παλαιολιθικής εποχής.

Στη διατροφή αυτή δεν περιλαμβάνονται τα τρόφιμα που έγιναν δημοφιλή όταν εμφανίστηκε η γεωργία, όπως είναι τα δημητριακά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα όσπρια (και τα αράπικα φιστίκια), ενδεχομένως οι πατάτες και φυσικά τα επεξεργασμένα έλαια.

Αντιθέτως, η δίαιτα Paleo προωθεί την κατανάλωση ζώων ελευθέρας βοσκής, που τρέφονται με χορτάρι, φρούτων και λαχανικών, ξηρών καρπών και σπόρων, ψαριών και θαλασσινών, καθώς και υγιεινών λιπών και ελαίων, όπως το αβοκάντο και το ελαιόλαδο, αντίστοιχα.

Δίαιτα AIP (Αυτοάνοσο Πρωτόκολλο ή τροποποιημένη δίαιτα Paleo)

Ομοίως με την προηγούμενη δίαιτα, αποφεύγονται τα τρόφιμα που ενοχοποιούνται για πρόκληση φλεγμονής και βλάβης στο έντερο και επιπρόσθετα περιορίζονται τα αυγά, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και τα στρυχνοειδή (ή σολανώδη) λαχανικά, όπως οι ντομάτες, οι μελιτζάνες κ.ά.

Δίαιτα χωρίς γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα

Αρκετά άτομα με θυρεοειδίτιδα Hashimoto εμφανίζουν δυσανεξία στη λακτόζη. Σε αυτήν την περίπτωση, η διακοπή των γαλακτοκομικών μπορεί να βοηθήσει τα πεπτικά προβλήματα, καθώς και τη λειτουργία του θυρεοειδούς.

Δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη

Τα τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη οδηγούν σε υψηλές τιμές μεταγευματικού σακχάρου στο αίμα. Αρκετοί ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 ακολουθούν τη δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη με στόχο τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και την απώλεια βάρους.

Ο ασθενής με θυρεοειδίτιδα Hashimoto θα πρέπει να λάβει υπόψη του τις διατροφικές του ανάγκες και συνήθειες προκειμένου να επιλέξει το κατάλληλο για εκείνον διατροφικό σχήμα, που θα τον βοηθήσει να πετύχει τους στόχους του, έχοντας πάντα στο επίκεντρο τη διατήρηση και προαγωγή της υγείας του.

Η συνεργασία με εξειδικευμένο Διαιτολόγο-Διατροφολόγο μπορεί να διευκολύνει τον ασθενή να διαχειριστεί σωστά τη νόσο του, από διατροφικής άποψης.

Ο διαιτολόγος προτείνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, παρέχει στοχευμένη διατροφική εκπαίδευση και συμβουλευτική, καθοδηγεί και παρακολουθεί την πορεία του ασθενούς, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της διατροφικής παρέμβασης.

Αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα με το θυρεοειδή σας και χρειάζεστε μια εξατομικευμένη διατροφική προσέγγιση;