- Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης;Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης;
- Πώς θα καταλάβω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;Πώς θα καταλάβω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
- Ποιες είναι οι επιπτώσεις του Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;Ποιες είναι οι επιπτώσεις του Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
- Πώς μπορώ να μάθω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;Πώς μπορώ να μάθω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
- Τι πρέπει να κάνω αν τελικά έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;Τι πρέπει να κάνω αν τελικά έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
- Θα μπορέσω να θηλάσω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;Θα μπορέσω να θηλάσω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
- Τι κάνω μετά τον τοκετό;Τι κάνω μετά τον τοκετό;
Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης;
Κατά τη διάρκεια της κύησης τα επίπεδα ορμονών της εγκυμοσύνης αυξάνονται, με αποτέλεσμα πολλές φορές την αδυναμία παραγωγής επαρκούς ποσότητας ινσουλίνης από το πάγκρεας, η οποία είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα εντός του φυσιολογικού εύρους.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης (ΣΔΚ) είναι μια κατάσταση κατά την οποία το σάκχαρο (γλυκόζη) του αίματος παραμένει σε υψηλά επίπεδα και δε χρησιμοποιείται για ενέργεια λόγω αντίστασης στην ινσουλίνη (δηλαδή λιγότερο αποτελεσματικής χρήσης της ινσουλίνης) και εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Όλες οι έγκυες γυναίκες εμφανίζουν κάποια αντίσταση στην ινσουλίνη στα τέλη της εγκυμοσύνης, ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις αυτή η ινσουλινοαντίσταση υπάρχει και πριν την εγκυμοσύνη και κατά συνέπεια είναι πιο πιθανό να αναπτυχθεί ΣΔΚ.
Η εμφάνιση του ΣΔΚ δε θα πρέπει να τρομοκρατήσει την εγκυμονούσα, ωστόσο, πρόκειται σίγουρα για μια κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας τόσο στη γυναίκα, όσο και στο έμβρυο που κυοφορεί σε περίπτωση που δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την έγκαιρη και ορθή διαχείρισή του.
Περιπτώσεις κατά τις οποίες η διάγνωση του Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) τύπου 1 ή τύπου 2 έχει προηγηθεί της εγκυμοσύνης, χαρακτηρίζονται ως κύηση επί προϋπάρχοντος ΣΔ και διαφέρει από το ΣΔΚ, ο οποίος έχει μια συχνότητα εμφάνισης μεταξύ 5 – 18 % και παρατηρείται σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνήθως στο δεύτερο ή στο τρίτο τρίμηνο κύησης, χωρίς προηγουμένως να έχουν εμφανίσει ΣΔ.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ΣΔΚ, μεταξύ των οποίων είναι το αυξημένο σωματικό βάρος (υπέρβαρο ή παχυσαρκία) πριν την εγκυμοσύνη, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, προηγούμενο ιστορικό ΣΔΚ, γέννηση νεογνού με μακροσωμία (δηλαδή νεογνό με βάρος 4 κιλά ή παραπάνω) σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, η υψηλή αρτηριακή πίεση, το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και η εθνικότητα (αφρο-αμερικανοί, ιθαγενείς αμερικανοί, ισπανόφωνοι, κάτοικοι νησιών Ειρηνικού κ.ά.).
Ωστόσο, ο ΣΔΚ μπορεί επίσης να αναπτυχθεί σε γυναίκες που δεν ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Πώς θα καταλάβω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
Επιπλέον, ο ΣΔΚ συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα και τις περισσότερες φορές ανιχνεύεται από τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, που μπορεί να συνοδεύονται από αυξημένη δίψα και ούρηση, ξηροστομία και κούραση, συνήθη συμπτώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης που δεν προδιαθέτουν εύκολα για ΣΔΚ.
Στην περίπτωση εμφάνισης των παραπάνω ή άλλων συμπτωμάτων, η έγκυος οφείλει να ενημερώσει άμεσα το γιατρό ή τη μαία που την παρακολουθεί ώστε να λάβει οδηγίες και ενημέρωση αναφορικά με τις εξετάσεις που θα πρέπει να κάνει και τους τρόπους αντιμετώπισης αυτών των καταστάσεων.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις του Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
Οι περισσότερες γυναίκες με ΣΔΚ που έχουν λάβει εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα έχουν κατά τα άλλα μια φυσιολογική εγκυμοσύνη και φέρνουν στον κόσμο υγιή νεογνά.
Υπάρχουν όμως και ορισμένοι κίνδυνοι που απειλούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα τόσο την υγεία της μητέρας όσο και του βρέφους σε περιπτώσεις μη σωστής διαχείρισης του ΣΔΚ.
Μερικές επιπτώσεις είναι η μακροσωμία, η προεκλαμψία, η εμφάνιση πολυυδραμνίου, η υπογλυκαιμία ή το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας λόγω πρόωρης γέννησης του νεογνού, η αυξημένη πιθανότητα πρόκλησης πρόωρου τοκετού (δηλαδή πριν από την 37η εβδομάδα της εγκυμοσύνης) ή ανάγκη για καισαρική τομή, συγγενείς δυσπλασίες, ίκτερος ακόμη και αποβολή, ενδομήτριος θάνατος ή γέννηση θνησιγενούς εμβρύου, πιο σπάνια.
Επιπρόσθετα, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης ΣΔΚ σε μελλοντική εγκυμοσύνη, η πιθανότητα ανάπτυξης ΣΔ τύπου 2 στη μητέρα μετά τον τοκετό, καθώς και η πιθανότητα παχυσαρκίας, μεταβολικού συνδρόμου, υπέρτασης, μη φυσιολογικού μεταβολισμού των υδατανθράκων και ΣΔ τύπου 2 στους απογόνους, κατά την παιδική ηλικία.
Πώς μπορώ να μάθω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
Η διάγνωση του ΣΔΚ μπορεί να γίνει από την πρώτη κιόλας επίσκεψη της εγκύου στο γιατρό της έχοντας μια τιμή του σακχάρου νηστείας που κυμαίνεται μεταξύ 92 – 126 mg/dL.
Διαφορετικά, η έγκυος θα υποβληθεί σε δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη (καμπύλη σακχάρου) μεταξύ 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης, κατά την οποία γίνεται μέτρηση της γλυκόζης πλάσματος νηστείας καθώς και στα πρώτα 60 και 120 λεπτά μετά την από του στόματος λήψη 75 γραμμαρίων άνυδρης γλυκόζης.
Η διάγνωση γίνεται στην περίπτωση που έστω και μία τιμή είναι ίση ή μεγαλύτερη από τα παρακάτω όρια:
Η δοκιμασία πραγματοποιείται κατά τις πρωινές ώρες, εφόσον έχει προηγηθεί δεκάωρη νηστεία και το άτομο τρεις ημέρες πριν την εξέταση δεν έχει μεταβάλει καθόλου τη διατροφή και τη φυσική του δραστηριότητα.
Ωστόσο, η καμπύλη σακχάρου ενδέχεται να πραγματοποιηθεί νωρίτερα στη διάρκεια της κύησης, συνήθως μετά τη λήψη ιστορικού της εγκύου, όταν κρίνεται απαραίτητο από το γιατρό που παρακολουθεί την πορεία της εγκυμοσύνης.
Τι πρέπει να κάνω αν τελικά έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
Στην περίπτωση που επιβεβαιωθεί η διάγνωση του ΣΔΚ, συστήνεται στην έγκυο να παρακολουθεί και να καταγράφει τις τιμές του σακχάρου αίματος νηστείας και μεταγευματικά.
Οι γλυκαιμικοί στόχοι που έχουν οριστεί για το ΣΔΚ καθορίζονται ως εξής:
Η επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι ιδιαίτερα σημαντική τόσο για την αποφυγή υπογλυκαιμικών ή υπεργλυκαιμικών επεισοδίων όσο και των επιπτώσεων του ΣΔΚ που αναφέρθηκαν προηγουμένως.
Σε περιπτώσεις με προϋπάρχοντα ΣΔ ενδεχομένως να χρειάζεται και ο έλεγχος του σακχάρου προγευματικά (αμέσως πριν το μεσημεριανό και βραδινό γεύμα).
Η θεραπευτική αντιμετώπιση του ΣΔΚ περιλαμβάνει αλλαγή του τρόπου ζωής της εγκύου, καθώς θα πρέπει να παρακολουθεί τακτικά τις τιμές του σακχάρου στο αίμα, τροποποίηση των διατροφικών της συνηθειών και ιδανικά καθημερινή σωματική άσκηση.
Ένας επαγγελματίας διαιτολόγος-διατροφολόγος θα μπορούσε να έχει σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια καθώς είναι ο πλέον κατάλληλος να εκπαιδεύσει και να καθοδηγήσει την έγκυο ώστε να ακολουθήσει ένα ισορροπημένο διατροφικό πρόγραμμα, το οποίο θα ικανοποιεί τις ανάγκες της δικές της και του κυήματος και παράλληλα θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων του σακχάρου και της αύξησης του σωματικού βάρους.
Σε καμία περίπτωση δε συστήνεται η απώλεια βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το διατροφικό πρόγραμμα της εγκύου με ΣΔΚ θα πρέπει να εστιάζει σε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες, χαμηλή πρόσληψη λιπαρών και θερμίδων και περιορισμό των επεξεργασμένων υδατανθράκων και γλυκών.
Συστήνεται πρόσληψη μικρών και συχνών γευμάτων μέσα στην ημέρα (3 κύρια και 2 – 3 ενδιάμεσα γεύματα, ανά 2 – 3 ώρες) για αποφυγή των έντονων διακυμάνσεων του σακχάρου στο αίμα.
Η τακτική σωματική δραστηριότητα αναμφισβήτητα παρέχει ευεξία και μειώνει το σάκχαρο στο αίμα ενώ μπορεί να ανακουφίσει ενοχλήσεις που παρατηρούνται στην εγκυμοσύνη όπως πόνο στην πλάτη, μυϊκές κράμπες, πρήξιμο, δυσκοιλιότητα και δυσκολία στον ύπνο.
Γενικά συστήνονται 30 λεπτά αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης τουλάχιστον 5 ημέρες την εβδομάδα (ή τουλάχιστον 150’ άσκησης την εβδομάδα).
Το γρήγορο περπάτημα, η ποδηλασία και η κολύμβηση θεωρούνται καλές επιλογές άσκησης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όπως και οι καθημερινές δραστηριότητες, η ενασχόληση με τις δουλειές του σπιτιού και η κηπουρική.
Ιδιαίτερα το περπάτημα ενδείκνυται για τις έγκυες γυναίκες και σαν επιπλέον άσκηση, ιδιαίτερα μια βόλτα διάρκειας 10-15 λεπτών μετά από κάθε γεύμα για καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις.
Ωστόσο, για το 10-20% των εγκύων με ΣΔΚ η χρήση ινσουλίνης είναι αναπόφευκτη, καθώς για διάφορους λόγους δεν κατάφεραν να επιτύχουν τους γλυκαιμικούς στόχους ή το κύημα εμφάνισε μακροσωμία.
Σε αυτή την περίπτωση, η έγκυος θα συνεχίσει τον αυτό-έλεγχο και την καταγραφή του σακχάρου της και θα πρέπει να καταναλώνει σταθερές ποσότητες υδατανθράκων, ανάλογα με τη δόση της ινσουλίνης και τις συστάσεις που θα της δοθούν προκειμένου να αποφευχθούν πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές τιμές σακχάρου στο αίμα.
Γυναίκες με προϋπάρχοντα ΣΔ πιθανώς να χρειαστούν προσαρμογές στη δόση της ινσουλίνης κατά την περίοδο της κύησης και τροποποίηση των γλυκαιμικών στόχων.
Θα μπορέσω να θηλάσω αν έχω Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης;
Ο θηλασμός υποστηρίζεται σε όλες οι γυναίκες που μπορούν να θηλάσουν, ανεξάρτητα από το εάν πάσχουν από διαβήτη, καθώς έχει πολλά οφέλη τόσο για τη μητέρα και κυρίως για το νεογνό.
Ωστόσο, η γαλουχία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας για τη μητέρα κατά τη διάρκεια της νύχτας και η δοσολογία ινσουλίνης μπορεί να χρειαστεί να τροποποιηθεί και να προσαρμοστεί στις ανάγκες της θηλάζουσας.
Τι κάνω μετά τον τοκετό;
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι γυναίκες με ιστορικό ΣΔΚ που ακολούθησαν μια ισορροπημένη διατροφή μετά την εγκυμοσύνη είχαν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση ΣΔ στη μετέπειτα ζωή τους.
Αντιθέτως, η αύξηση του βάρους μετά τον τοκετό σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανεπιθύμητων αποτελεσμάτων σε μελλοντικές εγκυμοσύνες και πρόωρη εμφάνιση ΣΔ τύπου 2.
Για τους παραπάνω λόγους, είναι αναγκαίο μετά τον τοκετό η μητέρα να πραγματοποιεί ελέγχους για διάγνωση του ΣΔ ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Πιο συγκεκριμένα, 1-3 ημέρες μετά τον τοκετό και ανά έτος θα πρέπει να ελέγχεται το σάκχαρο νηστείας, ενώ στους 2-3 μήνες καθώς και μετά τον πρώτο χρόνο να πραγματοποιείται η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη, η οποία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά 3 έτη και πριν από μια καινούρια κύηση.
Τέλος, τα επίπεδα σακχάρου αίματος στα παιδιά των γυναικών με ΣΔΚ θα πρέπει να ελέγχονται προληπτικά καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, προκειμένου να διαπιστωθεί εγκαίρως η εμφάνιση μιας ανεπιθύμητης κατάστασης.
Βιβλιογραφία
- American Diabetes Association, Standards of Medical Care in Diabetes – 2023
- American College of Obstetricians and Gynecologists, Gestational Diabetes – 2022
- Raymond, J. L., & Morrow, K. (2020). Krause and Mahan’s Food & The Nutrition Care Process 15th
- Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) – 2023
Έχεις διαβήτη κύησης και χρειάζεσαι συμβουλευτική για να εντάξεις πιο υγιεινές επιλογές στην καθημερινή σου διατροφή;
Μοιραστείτε το άρθρο κάνοντας κοινοποίηση
Κυριακή (Κέλη) Παπαδοπούλου
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
Η Κέλη είναι Διαιτολόγος με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στην Κλινική Ιατρική Έρευνα και την Κλινική Διατροφή. Με γνώμονα τη Μεσογειακή Δίαιτα και έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο έρχεται να δώσει λύσεις στις κακές διατροφικές συνήθειες της σύγχρονης καθημερινότητας που επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής μας. Προτεραιότητά της είναι να μεταδώσει την αγάπη και τις γνώσεις της για την ισορροπημένη διατροφή και τη σημασία της φροντίδας της ψυχικής και σωματικής μας υγείας.
