- Τι είναι το ουρικό οξύ και η υπερουριχαιμία;Τι είναι το ουρικό οξύ και η υπερουριχαιμία;
- Αίτια υπερουριχαιμίας και ομάδες υψηλού κινδύνου για υψηλό ουρικό οξύΑίτια υπερουριχαιμίας και ομάδες υψηλού κινδύνου για υψηλό ουρικό οξύ
- Συμπτώματα υψηλού ουρικού οξεόςΣυμπτώματα υψηλού ουρικού οξεός
- Τι ρίχνει το ουρικό οξύ;Τι ρίχνει το ουρικό οξύ;
- Aπαγορευμένα φαγητά για ουρικό οξύAπαγορευμένα φαγητά για ουρικό οξύ
- Τροφές που ρίχνουν το ουρικό οξύΤροφές που ρίχνουν το ουρικό οξύ
- ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα
Τι είναι το ουρικό οξύ και η υπερουριχαιμία;
Το ουρικό οξύ προέρχεται από το μεταβολισμό των πουρινών, αποτελεί δηλαδή προϊόν της διάσπασης αυτών των χημικών ενώσεων.
Οι πουρίνες βρίσκονται σε ορισμένες τροφές και μπορούν επίσης να σχηματιστούν από το σώμα. Μόλις παραχθεί το ουρικό οξύ, το μεγαλύτερο μέρος του διαλύεται στο αίμα, διέρχεται από τα νεφρά και απεκκρίνεται στα ούρα. Η υπερουριχαιμία είναι η αύξηση των επιπέδων ουρικού οξέος στο αίμα.
Το ανώτερο φυσιολογικό όριο ουρικού οξέος στο αίμα είναι 6,8 mg/dL και οτιδήποτε πάνω από 7 mg/dL θεωρείται υψηλό και μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα.
Αίτια υπερουριχαιμίας και ομάδες υψηλού κινδύνου για υψηλό ουρικό οξύ
Η υπερουριχαιμία είναι μια κοινή διαταραχή που επηρεάζει άτομα όλων των ηλικιών και φύλων.
Υπολογίζεται ότι το 21% του γενικού πληθυσμού και 1 στους 4 νοσηλευόμενους ασθενείς έχουν ασυμπτωματική υπερουριχαιμία, δηλαδή αυξημένο ουρικό οξύ στο αίμα χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα.
Η υπερουριχαιμία είναι πιο συχνή στους άνδρες παρά στις γυναίκες και ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία, ενώ επίσης φαίνεται ότι μπορεί να υπάρχει κληρονομικό υπόβαθρο.
Τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος μπορεί να οφείλονται σε:
- αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος ή
- μειωμένη-επιβραδυμένη ή μη αποτελεσματική απέκκριση ουρικού οξέος ή
- συνδυασμό των παραπάνω
Μερικοί από τους παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για την αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα είναι οι εξής:
- Αυξημένη πρόσληψη αλκοόλ (ιδιαίτερα μπύρας – αυξάνει τα επίπεδα ουρικού οξέος μειώνοντας την απέκκριση από τα νεφρά)
- Γενετικοί παράγοντες (κληρονομική προδιάθεση)
- Διαβήτης
- Διατροφή πλούσια σε πουρίνες
- Έκθεση σε μόλυβδο
- Έκθεση σε φυτοφάρμακα
- Νεφρική ανεπάρκεια
- Νιασίνη (βιταμίνη Β3)
- Λήψη ορισμένων φαρμάκων (ανοσοκατασταλτικά, διουρητικά, εθαμβουτόλη, κυκλοσπορίνη, βηρύλλιο κ.ά.)
- Πολύ έντονη φυσική δραστηριότητα
- Σύνδρομο λύσης όγκου (ταχεία απελευθέρωση κυττάρων στο αίμα που προκαλείται από ορισμένους καρκίνους ή με χημειοθεραπεία για αυτούς τους καρκίνους)
- Υπερβολικό βάρος – παχυσαρκία
- Υποθυρεοειδισμός
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Ψωρίαση
Επίσης, άτομα που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία είναι καλό να παρακολουθούνται για υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος.
Συμπτώματα υψηλού ουρικού οξεός
Η υπερουριχαιμία από μόνη της δεν υποδηλώνει παθολογική κατάσταση και είναι αρκετά διαδεδομένη στο γενικό πληθυσμό.
Οι περισσότεροι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα δεν εμφανίζουν συμπτώματα ή προβλήματα υγείας.
Ωστόσο, εάν τα επίπεδα ουρικού οξέος παραμείνουν υψηλά, με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης παθήσεων όπως:
- Αρτηριακή υπέρταση
- Καρδιαγγειακές παθήσεις
- Μεταβολικό σύνδρομο
- Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
- Χρόνια νεφρική νόσος και νεφρολιθίαση
- Ουρική αρθρίτιδα με μόνιμες βλάβες σε οστά, αρθρώσεις και ιστούς
Τα πολύ αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος μπορεί να οδηγήσουν στο σχηματισμό κρυστάλλων. Αυτοί οι κρύσταλλοι εναποτίθενται σε διάφορα σημεία του σώματος και ιδιαίτερα μέσα και γύρω από αρθρώσεις και στους περιβάλλοντες ιστούς καθώς και στους νεφρούς που μπορούν στη συνέχεια να σχηματίσουν πέτρες.
Τα αμυντικά λευκά αιμοσφαίρια του σώματος μπορεί να επιτεθούν σε αυτούς τους κρυστάλλους, προκαλώντας φλεγμονή και πόνο.
Η ουρική αρθρίτιδα είναι μορφή αρθρίτιδας και αποτελεί την πιο συχνή εκδήλωση-επιπλοκή της υπερουριχαιμίας, καθώς εμφανίζεται περίπου στο 20% των ατόμων με υπερουριχαιμία.
Μπορεί να είναι πολύ επώδυνη και να επηρεάσει οποιαδήποτε άρθρωση στο σώμα, η οποία εμφανίζεται συνήθως κόκκινη, ζεστή και διογκωμένη. Το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, οι αστράγαλοι, τα γόνατα και οι αγκώνες είναι κοινά σημεία που επηρεάζονται από την ουρική αρθρίτιδα.
Συχνό φαινόμενο είναι επίσης οι τόφοι, δηλαδή τα σκληρά εξογκώματα-εναποθέσεις ουρικού οξέος που εντοπίζονται κάτω από το δέρμα, γύρω από τις αρθρώσεις και συνήθως στην καμπύλη (έλικα) στο πάνω μέρος του αυτιού.
Οι τόφοι μπορεί να επιδεινώσουν τον πόνο και με την πάροδο του χρόνου να προκαλέσουν παραμόρφωση στις αρθρώσεις ή να συμπιέσουν τα νεύρα. Η ταχεία πτώση των επιπέδων ουρικού οξέος μπορεί επίσης να προκαλέσει ουρική αρθρίτιδα.
Σε περίπτωση υπερουριχαιμίας, για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης σοβαρών χρόνιων παθήσεων όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω, το άτομο θα πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες του γιατρού που τον παρακολουθεί.
Τι ρίχνει το ουρικό οξύ;
Η πλειονότητα των ατόμων (περίπου 2 στους 3) με αυξημένο ουρικό οξύ είναι ασυμπτωματικοί και δεν ακολουθούν κάποια μακροχρόνια ιατρική θεραπεία καθώς δεν υπάρχει κανένα αποδεδειγμένο όφελος από τη χορήγηση θεραπειών μείωσης του ουρικού οξέος και ο κίνδυνος ανάπτυξης ουρικής αρθρίτιδας ή νεφρολιθίασης είναι μικρός.
Η φαρμακευτική αγωγή που μειώνει το ουρικό οξύ σε ασυμπτωματικούς ασθενείς ενδείκνυνται μόνο στην περίπτωση που υποβάλλονται σε κυτταρολυτική θεραπεία για κακοήθεια για την πρόληψη του συνδρόμου λύσης όγκου.
Σε περίπτωση ασυμπτωματικής υπερουριχαιμίας, υπάρχουν τρόποι που βοηθούν στη μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος στο αίμα όπως:
- Απώλεια βάρους, σε περίπτωση υπέρβαρου ή παχυσαρκίας
- Διατήρηση του σωματικού βάρους εντός φυσιολογικού εύρους
- Μείωση διαιτητικής πρόσληψης πουρινών
- Πρόσληψη περισσότερων υγρών, κυρίως νερού (τουλάχιστον 2 λίτρα ή 8 ποτήρια νερό την ημέρα)
- Τακτική άσκηση
Η ουρική αρθρίτιδα, η νεφρολιθίαση και η νεφροπάθεια ουρικού οξέος είναι περιπτώσεις συμπτωματικής υπερουριχαιμίας, στις οποίες ο γιατρός ενδεχομένως να προτείνει φαρμακευτική αγωγή.
Aπαγορευμένα φαγητά για ουρικό οξύ
Ορισμένα τρόφιμα και ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες μπορεί να αυξήσουν το ουρικό οξύ στο αίμα και συχνά συστήνεται η αποφυγή τους σε περιπτώσεις υπερουριχαιμίας.
Μερικά από αυτά είναι:
- Κόκκινο κρέας και κρέατα κυνηγιού
- Εντόσθια ζώων (π.χ. συκώτι, καρδιά, νεφρά, μυαλά)
- Οστρακοειδή (π.χ. χτένια, μύδια, αστακός, γαρίδες)
- Ψάρια όπως σολομός, τόνος, μπακαλιάρος, ρέγγα, γαύρος, σαρδέλες
- Ζωμοί (κυρίως κρέατος)
- Σακχαρούχα τρόφιμα και ποτά, ειδικά εάν περιέχουν σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη
- Αλκοολούχα ποτά (ειδικά μπύρα, συμπεριλαμβανομένης της μπύρας χωρίς αλκοόλ)
- Μαγιά (και συμπληρώματα μαγιάς)
- Φασόλια και φακές
- Βρώμη
- Φύτρο και πίτουρο σιταριού
Τροφές που ρίχνουν το ουρικό οξύ
Επιλέξτε τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες, όπως:
- Γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, όπως γάλα και γιαούρτι ημιαποβουτυρωμένα.
- Φρέσκα φρούτα και λαχανικά
- Ξηρούς καρπούς και προϊόντα επάλειψης αυτών
- Δημητριακά, πατάτες, ρύζι, ψωμί και ζυμαρικά
- Λίπη και έλαια
- Αυγά (με μέτρο)
- Τα κρέατα όπως τα ψάρια, το κοτόπουλο και το κόκκινο κρέας καλό είναι να καταναλώνονται με μέτρο (περίπου 120-180 γρ. την ημέρα).
- Λαχανικά, ακόμα και εκείνα με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες (π.χ. σπαράγγια, σπανάκι, αρακάς, μανιτάρια, ντομάτα), καθώς μελέτες δείχνουν ότι δεν αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας ή εξάρσεις ουρικής αρθρίτιδας.
Συμπεράσματα
Η ασυμπτωματική υπερουριχαιμία μπορεί να αντιμετωπιστεί εύκολα με αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο ζωής.
Είναι σημαντικό να επανέλθουν εντός φυσιολογικών ορίων τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης ασθενειών όπως ουρική αρθρίτιδα, προβλήματα στους νεφρούς, υπέρταση, διαβήτης, μεταβολικό σύνδρομο.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να υπάρχει καθοδήγηση από έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας και το άτομο να συμμορφώνεται στις ιατρικές συστάσεις.
Βιβλιογραφία
- Cleveland Clinic: Hyperuricemia (High uric acid level) – 2023
- Johns Hopkins Arthritis Center: Symptoms and diagnosis of gout
- Mayo Clinic: High uric acid level (definition, causes) – 2020
- Medscape: Hyperuricemia – 2022
- WebMD: Gout Diet: Foods to eat and those to avoid – 2023
- WebMD: What is hyperuricemia? – 2023
Μοιραστείτε το άρθρο κάνοντας κοινοποίηση
Κυριακή (Κέλη) Παπαδοπούλου
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
Η Κέλη είναι Διαιτολόγος με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στην Κλινική Ιατρική Έρευνα και την Κλινική Διατροφή. Με γνώμονα τη Μεσογειακή Δίαιτα και έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο έρχεται να δώσει λύσεις στις κακές διατροφικές συνήθειες της σύγχρονης καθημερινότητας που επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής μας. Προτεραιότητά της είναι να μεταδώσει την αγάπη και τις γνώσεις της για την ισορροπημένη διατροφή και τη σημασία της φροντίδας της ψυχικής και σωματικής μας υγείας.
