- ΕισαγωγήΕισαγωγή
- Σακχαρώδης Διαβήτης & Απώλεια ΒάρουςΣακχαρώδης Διαβήτης & Απώλεια Βάρους
- Τροφές για διαβητικούςΤροφές για διαβητικούς
- Ποιες τροφές να περιορίσεις εάν έχεις διαβήτη;Ποιες τροφές να περιορίσεις εάν έχεις διαβήτη;
- Ποια δίαιτα μπορεί να ακολουθήσει ένας διαβητικός ασθενής;Ποια δίαιτα μπορεί να ακολουθήσει ένας διαβητικός ασθενής;
- Πόσους υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη επιτρέπεται να καταναλώνει ένας διαβητικός την ημέρα;Πόσους υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη επιτρέπεται να καταναλώνει ένας διαβητικός την ημέρα;
- Διατροφή για διαβητικούς – Εβδομαδιαίο πρόγραμμαΔιατροφή για διαβητικούς – Εβδομαδιαίο πρόγραμμα
- Επιπλέον συστάσεις για την αντιμετώπιση του διαβήτηΕπιπλέον συστάσεις για την αντιμετώπιση του διαβήτη
- Γιατί αξίζει να απευθυνθείς σε έναν επαγγελματία διαιτολόγο εάν έχεις διαβήτη;Γιατί αξίζει να απευθυνθείς σε έναν επαγγελματία διαιτολόγο εάν έχεις διαβήτη;
Εισαγωγή
Η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός ατόμου με σακχαρώδη διαβήτη.
Δεν υπάρχουν μαγικές τροφές και ροφήματα που κάνουν θαύματα!
Ένα υγιεινό και ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής συνδυαστικά με συστηματική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα εντός του στόχου που έχει θέσει ο γιατρός που παρακολουθεί το διαβητικό ασθενή.
Η αύξηση της σωματικής άσκησης και η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών μπορεί στην αρχή να δυσκολέψουν το άτομο. Για να ενταχθούν ομαλά αυτές οι συνήθειες στην καθημερινότητα και τον τρόπο ζωής του και να διατηρηθούν πιο εύκολα σε βάθος χρόνου, θα πρέπει να γίνονται σταδιακά και υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας.
Τα οφέλη ενός υγιεινού τρόπου ζωής μέσω σωστής διατροφής και συστηματικής άσκησης είναι:
- Η διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης εντός φυσιολογικού εύρους, όπως έχουν οριστεί από τον θεράποντα ιατρό.
- Η απώλεια κιλών ή η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
- Η αποτροπή ή καθυστέρηση της εμφάνισης προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με το διαβήτη.
- Η ευεξία που νιώθει ο διαβητικός ασθενής.
Σακχαρώδης Διαβήτης & Απώλεια Βάρους
Σημαντική απώλεια βάρους μπορεί να επιτευχθεί με την εφαρμογή ενός προγράμματος διατροφής με ενεργειακό (θερμιδικό) έλλειμμα 500–750 kcal/ημέρα, δηλαδή περίπου 1.200–1.500 kcal/ημέρα για τις γυναίκες και 1.500–1.800 kcal/ημέρα για τους άνδρες, ανάλογα με το σωματικό βάρος του ασθενούς.
Τα κλινικά οφέλη συνήθως ξεκινούν με την επίτευξη απώλειας βάρους της τάξεως του 3-5% του αρχικού σωματικού βάρους. Για τα περισσότερα άτομα με διαβήτη τύπου 2 που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, συνήθως χρειάζεται απώλεια >5% και μακροχρόνια διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Η πρόσθετη απώλεια βάρους (εφόσον ενδείκνυται) συνήθως οδηγεί σε περαιτέρω βελτιώσεις στην υγεία (π.χ. στον έλεγχο του διαβήτη και του καρδιαγγειακού κινδύνου).
Εφόσον δημιουργηθεί το απαραίτητο ενεργειακό έλλειμμα, οι διατροφικές παρεμβάσεις ποικίλουν ανάλογα με τους στόχους των μακροθρεπτικών συστατικών και το πρότυπο διατροφής που θα καλύψει τις διατροφικές ανάγκες του ασθενούς.
Οι διατροφικές παρεμβάσεις θα πρέπει να συνοδεύονται από συνεδρίες συμβουλευτικής και εκπαίδευσης από εξειδικευμένο διαιτολόγο (>16 συνεδρίες τους πρώτους 6 μήνες) και να επικεντρώνονται στη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας (200-300 λεπτά/εβδομάδα) για την επίτευξη ενεργειακού ελλείμματος.
Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται εξατομίκευση ανάλογα με τις διατροφικές ανάγκες, τους στόχους, τις προτιμήσεις, τα κίνητρα και την κατάσταση υγείας του ασθενούς.
Ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι κι έχουν χάσει βάρος θα πρέπει να ακολουθήσουν για τουλάχιστον ένα έτος (≥1 συνεδρία/μήνα) πρόγραμμα συντήρησης προκειμένου να διατηρήσουν σε βάθος χρόνου την απώλεια βάρους που πέτυχαν και τις υγιεινές συνήθειες που απέκτησαν.
Προς το παρόν, δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα ότι τα συμπληρώματα διατροφής (όπως βότανα, βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία σε υψηλές δόσεις, αμινοξέα, ένζυμα, αντιοξειδωτικά κλπ.) είναι αποτελεσματικά για τη διαχείριση της παχυσαρκίας ή την απώλεια βάρους στους διαβητικούς.
Αντιθέτως, η συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών/ανόργανων στοιχείων (π.χ. σίδηρος, βιταμίνη Β12, βιταμίνη D) μπορεί να ενδείκνυται σε περιπτώσεις ανεπάρκειας, ενώ τα συμπληρώματα πρωτεϊνών μπορεί να ενδείκνυνται σε προγράμματα απώλειας βάρους υπό την επίβλεψη επαγγελματιών υγείας.
Διαβάστε το άρθρο με τίτλο “Ozempic: Είναι η λύση στην απώλεια βάρους;“.
Τροφές για διαβητικούς
Αρκετοί διαβητικοί ασθενείς ανησυχούν ότι δε θα μπορέσουν να εντάξουν στο διαιτολόγιό τους τροφές που τους αρέσουν.
Η αλήθεια είναι πως σε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής για διαβητικούς δεν απαγορεύονται τροφές ή ολόκληρες ομάδες τροφίμων, εκτός εάν υπάρχει κάποιο επιπλέον πρόβλημα υγείας, εξαιτίας του οποίου ο ασθενής θα πρέπει να αποφύγει συγκεκριμένες τροφές.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, το μοναδικό πράγμα που χρειάζεται να προσέξει ένας διαβητικός αναφορικά με τη διατροφή του, είναι η ποσότητα και η συχνότητα ορισμένων τροφίμων ή γευμάτων.
Με άλλα λόγια, ένα άτομο με διαβήτη μπορεί να απολαύσει χωρίς ενοχές μια ποικιλία τροφών, οι οποίες θα καλύψουν τόσο τις διατροφικές ανάγκες όσο και τις προτιμήσεις του.
Ποιες τροφές να περιορίσεις εάν έχεις διαβήτη;
- Τηγανητά και άλλα τρόφιμα πλούσια σε κορεσμένα και trans λιπαρά
- Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο (αλάτι)
- Γλυκά όπως αρτοσκευάσματα, ζαχαρωτά και παγωτά με αρκετά λιπαρά και ζάχαρη
- Ροφήματα και ποτά με πρόσθετα σάκχαρα όπως χυμοί του εμπορίου, αναψυκτικά, ενεργειακά ποτά
- Αλκοόλ, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της κύησης, σε περιπτώσεις με ιστορικό παγκρεατίτιδας και υπερτριγλυκεριδαιμίας. Επιπλέον, άτομα υπέρβαρα ή/και υπερτασικά, αλλά και ασθενείς που χρησιμοποιούν ινσουλίνη ή ινσουλινοεκκριτικά φάρμακα θα πρέπει να προσέχουν την κατανάλωση αλκοόλ.
Πιο συγκεκριμένα, συστήνεται μέχρι 1 ποτό (ή περίπου 15 γραμμάρια αλκοόλης) την ημέρα για τις ενήλικες γυναίκες με διαβήτη που καταναλώνουν αλκοόλ και μέχρι 2 ποτά την ημέρα για τους άντρες.
Ειδικά στην περίπτωση που χρησιμοποιείτε ινσουλίνη, φροντίστε μαζί με το αλκοόλ να καταναλώνετε ένα γεύμα με υδατάνθρακες, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος σοβαρής και παρατεταμένης υπογλυκαιμίας.
Ποια δίαιτα μπορεί να ακολουθήσει ένας διαβητικός ασθενής;
Ένας διαβητικός μπορεί να επιλέξει κάποιο από τα παρακάτω διατροφικά πρότυπα για τη διαχείριση του διαβήτη:
1. Μεσογειακή Δίαιτα: Το συγκεκριμένο διατροφικό πρότυπο δίνει έμφαση στην κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής άλεσης, ξηρών καρπών και σπόρων, εποχικών και τοπικών τροφίμων, ψαριών, θαλασσινών, ελαιολάδου, γαλακτοκομικών προϊόντων, με ταυτόχρονη χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος (2-3 φορές τον μήνα) και γλυκών και μικρές ποσότητες κρασιού μαζί με το φαγητό. Με άλλα λόγια, συστήνεται μια ποικιλία τροφίμων, κυρίως φυτικής προέλευσης, που σύμφωνα με μελέτες βοηθάει στην πρόληψη του διαβήτη, μειώνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά στους διαβητικούς και σχετίζεται με μειωμένη καρδιαγγειακή νοσηρότητα, θνητότητα και επίπτωση καρκίνου.
2. Χορτοφαγία ή αποκλειστική χορτοφαγία: Η χορτοφαγική διατροφή επικεντρώνεται κυρίως στην κατανάλωση τροφών φυτικής προέλευσης, ενώ στην αποκλειστική χορτοφαγία δεν καταναλώνονται τρόφιμα με σάρκα και προϊόντα ζωικής προέλευσης.
3. Δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά: Σε αυτό το πρότυπο διατροφής δίνεται έμφαση σε φρούτα, λαχανικά, αμυλώδη τρόφιμα (π.χ. δημητριακά ολικής άλεσης, αμυλώδη λαχανικά), πηγές άπαχης πρωτεΐνης (π.χ. όσπρια) και γαλακτοκομικά με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Η ημερήσια πρόσληψη συνολικών και κορεσμένων λιπαρών δε θα πρέπει να ξεπερνάει το 30% και το 10% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας, αντίστοιχα.
4. Δίαιτα πολύ χαμηλή σε λιπαρά: Το συγκεκριμένο διατροφικό πρότυπο επικεντρώνεται στην πρόσληψη υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης), ασπραδιού αυγών, άπαχων γαλακτοκομικών προϊόντων, ψαριών και οστρακοειδών. Η ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων κυμαίνεται στο 70-77% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας, εκ των οποίων 30-60 γραμμάρια θα πρέπει να είναι φυτικές ίνες. Οι πρωτεΐνες αποτελούν το 13-20% και τα λιπαρά το 10%.
5. Δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension): Δίνεται έμφαση σε φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, μη επεξεργασμένα δημητριακά, πουλερικά, ψάρια και καρπούς. Συστήνεται περιορισμός των κορεσμένων λιπαρών, του νατρίου, του κόκκινου κρέατος, των γλυκών και των σακχαρούχων ροφημάτων.
6. Παλαιολιθική Δίαιτα (Paleo Diet): Σε αυτό το πρότυπο ενθαρρύνεται η κατανάλωση τροφίμων που καταναλώνονταν θεωρητικά στην πρώιμη ανθρώπινη εξέλιξη, όπως άπαχο κρέας, ψάρια, οστρακοειδή, λαχανικά, αυγά, ξηροί καρποί και φρούτα. Αποφεύγονται τα δημητριακά, το γάλα και τα γαλακτοκομικά, η ζάχαρη και τα επεξεργασμένα προϊόντα.
7. Δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες: Αυτό το πρότυπο διατροφής δίνει έμφαση στην κατανάλωση λαχανικών με λίγους υδατάνθρακες (πράσινη σαλάτα, μαρούλι, λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, αγγούρι), λιπαρών ζωικής προέλευσης, ελαίων, βουτύρου, αβοκάντο. Κρέας, πουλερικά, ψάρια, οστρακοειδή, αυγά, τυριά, ξηροί καρποί και σπόροι είναι τρόφιμα που χρησιμοποιούνται στο διαιτολόγιο. Αποφεύγονται τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες, όπως τα φρούτα (με κάποιες εξαιρέσεις π.χ. μούρα), αμυλούχες τροφές (ζυμαρικά, ρύζι, πατάτες, ψωμί κλπ.), γλυκά με ζάχαρη. Η ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων δεν ξεπερνάει το 26-45% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας.
8. Δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες (Κετογονική Δίαιτα): Παρομοίως με το παραπάνω διατροφικό πρότυπο, αλλά με μεγαλύτερο περιορισμό σε τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες, οι οποίοι δε θα πρέπει να ξεπερνούν τα 20-50 γραμμάρια την ημέρα, και αυξημένη κατανάλωση λιπαρών ώστε να προκληθεί διατροφική κέτωση.
Πόσους υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη επιτρέπεται να καταναλώνει ένας διαβητικός την ημέρα;
Μέχρι σήμερα δεν προτείνεται η πρόσληψη συγκεκριμένης ποσότητας μακροθρεπτικών συστατικών σε διαβητικούς ασθενείς.
Η ημερήσια πρόσληψη των μακροθρεπτικών συστατικών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως:
- Τα χαρακτηριστικά του ασθενούς (ύψος, βάρος, ηλικία)
- Τη φυσική του δραστηριότητα
- Το ιατρικό του ιστορικό
- Το διατροφικό πρότυπο που επιθυμεί να ακολουθήσει
- Τις συστάσεις και τους στόχους που έχει θέσει με το γιατρό του και σε συνεργασία με το διαιτολόγο που τον παρακολουθεί
Υδατάνθρακες
Η ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 45-60% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας, αλλά δε θα πρέπει να είναι μικρότερη από 130 γραμμάρια την ημέρα.
Εξαίρεση αποτελούν τα άτομα που ακολουθούν συγκεκριμένο διαιτολόγιο χαμηλών ή πολύ χαμηλών υδατανθράκων, που είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους βελτίωσης του σακχάρου στο αίμα, και έχουν παρακολούθηση από επαγγελματία διαιτολόγο που γνωρίζει τις διατροφικές τους ανάγκες.
Επιπλέον, συστήνεται η κατανάλωση τροφών χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, που έχουν υποστεί ελάχιστη επεξεργασία και είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια.
Μάλιστα, η πρόσληψη 20-35 γραμμαρίων την ημέρα ή 14 γραμμαρίων ανά 1.000 kcal φυτικών ινών, ενδεχομένως να σχετίζεται με καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο και με μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε διαβητικούς ασθενείς.
Ένα δημοφιλές και αποτελεσματικό διατροφικό πρότυπο που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση του διαβήτη είναι η Μεσογειακή Δίαιτα. Σύμφωνα με τη Μεσογειακή Δίαιτα, το άτομο πρέπει να καταναλώνει τουλάχιστον 4 μερίδες λαχανικών και 3 μερίδες φρούτων ημερησίως, 4 μερίδες οσπρίων την εβδομάδα και να επιλέγει δημητριακά ολικής άλεσης.
Αντιθέτως, τα σακχαρούχα ροφήματα και τα αναψυκτικά θα πρέπει να αποφεύγονται, καθώς μπορεί να εμποδίσουν το άτομο να ακολουθήσει ένα υγιεινό και ισορροπημένο διατροφικό πλάνο, να οδηγήσουν σε αύξηση του σωματικού βάρους και του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος.
Ασθενείς που λαμβάνουν ινσουλίνη, θα πρέπει να προσέξουν την ποσότητα, το είδος και την ώρα λήψης των υδατανθράκων στα γεύματά τους, χαρακτηριστικά που πρέπει να συντονίζονται με τη δόση και το χρόνο δράσης της ινσουλίνης που χρησιμοποιούν.
Πρωτεΐνες
Ομοίως για τις πρωτεΐνες δεν υπάρχουν ακριβείς συστάσεις για το είδος και την ιδανική ποσότητα ημερήσιας πρόσληψης για διαβητικούς ασθενείς χωρίς ενδείξεις ύπαρξης νεφροπάθειας.
Συνεπώς, γίνεται χρήση των συστάσεων για τον υγιή πληθυσμό, δηλαδή 0,8-1,3 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα ή 10-20% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας για τα άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών και 15-20% για τους άνω των 65.
Το διαιτολόγιο που θα ακολουθήσει ο διαβητικός ασθενής πρέπει να είναι εξατομικευμένο, ώστε η πρόσληψη διαιτητικής πρωτεΐνης να είναι επαρκής, συμβατή με τον τρόπο ζωής του ατόμου και να μην προκαλεί αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του (π.χ. στο ρυθμό σπειραματικής διήθησης σε άτομα με διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας).
Αρκετές συστάσεις ενθαρρύνουν την κατανάλωση πρωτεϊνών φυτικής προέλευσης (λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, ξηροί καρποί) και τις χαμηλές σε λιπαρά ζωικές επιλογές (ψάρι, κοτόπουλο χωρίς πέτσα, κόκκινο κρέας χωρίς ορατό λίπος, γάλα, γιαούρτι).
Υπάρχουν αρκετές μελέτες και επίσημες συστάσεις, σύμφωνα με τις οποίες μια αύξηση στην πρόσληψη πρωτεΐνης (συνολική πρόσληψη 20-30% της ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας) μπορεί να φανεί ωφέλιμη και να ενισχύσει το αίσθημα κορεσμού.
Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται εξατομίκευση του διαιτολογίου, ειδικά όταν αυτό προορίζεται για έναν ασθενή.
Σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 και εγκατεστημένη νεφροπάθεια, συστήνεται η πρόσληψη πρωτεΐνης να είναι 0,6-0,8 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα.
Λιπαρά
Η γενική σύσταση αναφέρει συνολική πρόσληψη λίπους 20-35% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για την ιδανική ποσότητα πρόσληψης λίπους στους διαβητικούς.
Για άλλη μια φορά πρέπει να τονιστεί η σημασία της εξατομίκευσης, καθώς το ιατρικό ιστορικό, οι διατροφικές ανάγκες και συνήθειες είναι μοναδικά για τον κάθε ασθενή.
Σύμφωνα με τις επίσημες συστάσεις, πρέπει να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα του διαιτητικού λίπους και λιγότερο στην ποσότητα, όταν φυσικά αυτή κυμαίνεται εντός του εύρους που αναφέρουν οι γενικές συστάσεις.
Τα λιπαρά ζωικής προέλευσης (κόκκινο κρέας, αλλαντικά, βούτυρο, επεξεργασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα) είναι πηγές χοληστερόλης, κορεσμένων και trans λιπαρών, τα οποία συστήνεται να αντικαθίστανται από ακόρεστα λιπαρά οξέα, αλλά όχι από απλούς υδατάνθρακες.
Διαβάστε περισσότερα για τη χοληστερίνη και τη διατροφική της αντιμετώπιση στα άρθρα με τίτλο “Χοληστερίνη και διατροφή: Τι πρέπει να ξέρουμε” και “10 τροφές που κάνουν τη χοληστερίνη αόρατη“.
Μια μεσογειακού τύπου διατροφή, η οποία είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά (ελαιόλαδο, ξηροί καρποί και σπόροι), μπορεί να βελτιώσει το γλυκαιμικό έλεγχο και τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου σε άτομα με διαβήτη.
Τα ω-3 λιπαρά οξέα συμβάλλουν στη γλυκαιμική ρύθμιση, την πρόληψη και αντιμετώπιση καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε διαβητικούς, γι’ αυτό προτείνεται η κατανάλωση δύο μερίδων ψαριών την εβδομάδα (κατά προτίμηση λιπαρών ψαριών, όπως σαρδέλα, τσιπούρα, γαύρος, ζαργάνα, σαφρίδι, κολιός, σολομός και τόνος).
Συμπληρώματα ω-3 λιπαρών οξέων (EPA και DHA) δε φαίνεται να έχουν τα ίδια θετικά αποτελέσματα συγκριτικά με την πρόσληψη αυτών των λιπαρών μέσω της διατροφής.
Διατροφή για διαβητικούς – Εβδομαδιαίο πρόγραμμα
Στην παρακάτω εβδομαδιαία δίαιτα για διαβητικούς δεν αναγράφονται συγκεκριμένες ποσότητες στις προτάσεις γευμάτων, καθώς κάθε άτομο πρέπει να ακολουθεί ένα πρόγραμμα που θα καλύπτει τις ανάγκες του σε θρεπτικά συστατικά, οι οποίες διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ασφαλές να προτείνουμε στα περισσότερα διαβητικά άτομα να παραλείπουν τα ενδιάμεσα γεύματα (σνακ), με εξαίρεση εκείνα που ακολουθούν ινσουλινοεκκριτική αγωγή ή ινσουλινοθεραπεία και έχουν κίνδυνο υπογλυκαιμίας.
Ωστόσο, σε περίπτωση που επιθυμείτε να εντάξετε 1-2 ενδιάμεσα γεύματα, επιλέξτε 1 φρούτο ή 1 γιαουρτάκι χαμηλών λιπαρών με λίγους ξηρούς καρπούς ή/και σπόρους.
Επιπλέον συστάσεις για την αντιμετώπιση του διαβήτη
1. Μην αποφεύγετε το πρωινό.
2. Καταναλώστε το μεγαλύτερο μέρος των ημερήσιων υδατανθράκων το μεσημέρι και σε μικρότερο βαθμό το βράδυ.
3. Αποφύγετε το βραδινό γεύμα που είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες και καταναλώνεται αργά το βράδυ.
4. Προσπαθήστε οι συνολικοί υδατάνθρακες που καταναλώνετε μέσα στη μέρα να είναι κατανεμημένοι σε κάθε γεύμα, για καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο.
5. Ακολουθήστε ένα πρόγραμμα διατροφής που καλύπτει τις ανάγκες σας σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη, βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία), ανάλογα με τους στόχους και τις προτιμήσεις σας.
6. Επιλέξτε τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά (τοκοφερόλες, καροτενοειδή, βιταμίνη C, φλαβονοειδή, πολυφαινόλες κλπ.), βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία π.χ. φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, σε καθημερινή βάση.
7. Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ενδεχομένως να είναι χρήσιμη σε άτομα που ανήκουν σε ειδικές ομάδες (π.χ. έγκυες ή θηλάζουσες, ηλικιωμένοι, χορτοφάγοι, άτομα που ακολουθούν ένα διαιτολόγιο χαμηλών ή πολύ χαμηλών θερμίδων).
8. Καταναλώστε με προσοχή και μέτρο προϊόντα με υποκατάστατα ζάχαρης, ειδικά στην περίπτωση που επιθυμείτε απώλεια βάρους.
9. Στα άτομα με διαβήτη και δυσλιπιδαιμία συστήνεται απώλεια βάρους (εφόσον χρειάζεται), αύξηση φυσικής δραστηριότητας και βελτίωση των διατροφικών τους συνηθειών όπως μείωση κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε χοληστερόλη, κορεσμένα και trans λιπαρά, αύξηση της διαιτητικής πρόσληψης ω-3 λιπαρών οξέων, διαιτητικών ινών και φυτικών στερολών/στανολών.
10. Άτομα με διαβήτη τύπου 2 καλό είναι να μη χρησιμοποιούν τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες για την πρόληψη ή αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας, καθώς η πρωτεΐνη αυξάνει την έκκριση ινσουλίνης (ενδογενής ινσουλίνη) χωρίς ταυτόχρονη αύξηση των συγκεντρώσεων γλυκόζης στο αίμα.
11. Συστήνεται αερόβια άσκηση μέτριας ή έντονης έντασης, διάρκειας τουλάχιστον 30 λεπτών ημερησίως (συνεχώς ή διακεκομμένα σε δεκάλεπτες ή δεκαπεντάλεπτες περιόδους), τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει κάποια αντένδειξη, προτείνεται και αναερόβια άσκηση 2-3 φορές την εβδομάδα.
Γιατί αξίζει να απευθυνθείς σε έναν επαγγελματία διαιτολόγο εάν έχεις διαβήτη;
1. Ο διαιτολόγος μπορεί να σε εκπαιδεύσει σωστά σχετικά με τα ισοδύναμα τροφίμων, να σου παράσχει διατροφική συμβουλευτική και να σχεδιάσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής που θα καλύπτει πλήρως τις διατροφικές σου ανάγκες.
2. Το διατροφικό πλάνο ενός διαιτολόγου θα σε βοηθήσει να ρυθμίσεις τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και να ελαχιστοποιήσεις τον κίνδυνο υπογλυκαιμιών.
3. Το πρόγραμμα διατροφής σε βοηθάει στην πρόληψη ή/και επιβράδυνση ανεπιθύμητων επιπλοκών που σχετίζονται με το διαβήτη.
4. Μέσω της διατροφής μπορείς να επιτύχεις απώλεια βάρους (εφόσον κρίνεται αναγκαίο) με ασφάλεια και να διατηρήσεις σε βάθος χρόνου ένα υγιές βάρος.
5. Πέρα από τη γλυκαιμική ρύθμιση, το διαιτολόγιο μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των λιπιδίων του αίματος, τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και κατ’ επέκταση στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.
6. Ακολουθώντας ένα πλάνο διατροφής μπορείς να διατηρήσεις μια καλή κατάσταση θρέψης και να βελτιώσεις τη γενικότερη κατάσταση της υγείας σου, χωρίς να στερηθείς τις αγαπημένες σου γεύσεις.
Βιβλιογραφία
- American Diabetes Association – Standards of Medical Care in Diabetes (2022)
- American Journal of Kidney Diseases: The Official Journal of the National Kidney Foundation (2020) – KDOQI Clinical Practice Guideline for Nutrition in CKD: 2020 UPDATE
- Harvard Health Publishing: Use glycemic index to help control blood sugar (2012)
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Diabetes Diet, Eating, & Physical Activity (2016)
- Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Ενήλικες (2014)
- Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία: Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον Σακχαρώδη Διαβήτη (2022)
- Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία: Οδηγός Διατροφής για τη ρύθμιση του Διαβήτη (2013)
Κυριακή (Κέλη) Παπαδοπούλου
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
Η Κέλη είναι Διαιτολόγος με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στην Κλινική Ιατρική Έρευνα και την Κλινική Διατροφή. Με γνώμονα τη Μεσογειακή Δίαιτα και έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο έρχεται να δώσει λύσεις στις κακές διατροφικές συνήθειες της σύγχρονης καθημερινότητας που επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής μας. Προτεραιότητά της είναι να μεταδώσει την αγάπη και τις γνώσεις της για την ισορροπημένη διατροφή και τη σημασία της φροντίδας της ψυχικής και σωματικής μας υγείας.
